Helaller ve Haramlar | İmam Gazali

Helal: Mükellefin yapıp yapmamada serbest bırakıldığı ve işlenmesine herhangi bir ceza ve günah terettüp etmeyen fiilleridir. Aralarında küçük farklar olsa da helâl yerine mubah ve caiz kelimeleri de kullanılır. Haram: Yapılması kesin ve bağlayıcı bir tarzda yasaklanan ve yapılması durumunda da dünyevi veya uhrevi cezayı gerektiren fiillerdir. Haram yerine günah memnû ve masiyet kelimeleri de kullanılır.

Bir şeyin haram olması için onu haram kılan kesin bir delilin olması gerekir. Helâl olması için ise yasaklayıcı bir delilin olmaması yeterlidir.

İslam'da helal ve haram kılma yetkisi sadece Yüce Allah'a aittir. Allah Teâla bu yetkisini ya bizzat kendisi vahiy ile açıklar ya da peygamberine açıklatır.

Kur'an-ı Kerim bu yetkiyi kendisinde görenleri ilahlık iddiasında bulunmakla nitelemiş haramı helal helali de haram kılmayı şirke eş tutmuştur.

Haram olan şeyler sayılı ve sınırlıdır. Bunun dışında kalanlar helaldir. Helaller asıldır ve çoktur. Bu sebepledir ki âlimlerimiz hakkında kesin nas (hüküm) bulunmayan şeyler için haram demekten kaçınmış mekruh (uygun değil hoş değil) ve benzeri ifadeler kullanmayı tercih etmişlerdir.

Helal ve haramlarla ilgili konulan hükümler kesin ve bağlayıcıdır. Haramların çiğnenmesi ilahi sınırların aşılması dünyevi ve uhrevi sorumluluk ve cezalar doğurur. Helali haram kılmak da haramı helal kılmak da Allah Teâla'nın hükmüne karşı gelmektir.